زنگ هشدار هسته‌ای شدن عربستان
«سجاد محسنی»، تحلیلگر مسائل عربستان با اشاره به اخبار منتشر شده در رابطه با فعالیت‌هایِ هسته‌ای و موشکی عربستان، خاطرنشان کرد: «عربستان سعودی به عنوان یکی از مهم‌ترین رقبای منطقه‌ای ایران پس از ناامیدی از سیاست‌های ایالات‌متحده، به خصوص دولت اوباما و نگرانی از تداوم این رویکرد از سوی بایدن در صورت موفقیت در انتخابات، به این نتیجه رسیده است که خودیاری می‌تواند متغیر مهم‌تری در بازدارندگی باشد.»
وی با بیان اینکه ریاض از فرصت هسته‌ای شدن خود به صورت کلی دو هدف را پیگیری می‌کند، افزود: «عربستان از این طریق می‌خواهد زعم خود به صورت مستقیم در مقابل توان هسته‌ای ایران قد علم کند و دیگر اینکه ایالات متحده را در یک معما قرار دهد. این کشور دریافته است که نیاز به ایجاد توازن در حوزۀ سیاست خارجی خود دارد، به همین دلیل این سیگنال را برای ایالات متحده ارسال کرده که درصورتی که برخورد قوی و مؤثری با سیاست‌های هسته‌ای ایران صورت نگیرد هم خود به سمت فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی قدرتمندتری خواهد رفت و هم این سیاست را با رقبای ایالات متحده پیش خواهد برد.» این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: «در این مسیر وارد کردن چین و روسیه نیز فشارها را بر ایالات متحده بیشتر کرده است. در مقابل نیز ایالات متحده می‌داند که در دراز مدت منطقۀ غرب آسیا، هسته‌ای خواهد شد، بنابراین در حالت حداقلی تلاش خواهد کرد که زیرساخت‌های هسته‌ای عربستان در اختیار رقبا قرار نگرد.»
زمینه‌های سیاسی و بین‌المللی حرکت به سوی فعالیت هسته‌ای
محسنی رویکرد نسبی و نگاه به ایران را مهم‌ترین نکته در هسته‌ای شدن عربستان سعودی دانست و ادامه داد: «در کنار این مسئله سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ و دوری از وابستگی به انرژی‌های فسیلی نیز مزید بر علت شده است؛ چراکه در آینده روند انرژی به سمت سوخت‌های غیرفسیلی است.» این کارشناس مسائل عربستان گفت: «این پرسش مهم وجود دارد که اگر دولت سعودی، به فرض احتمال، سقوط کند؛ با توجه به وجود جریان‌های رادیکال در این کشور، وضعیت زیرساخت‌های هسته‌ای آن چگونه خواهد شد! در واقع بخشی از نگرانی‌ها در رابطه با عربستان در رابطه با احتمال به قدرت رسیدن گروه‌های تندرو وهابی است.» وی اضافه کرد: «بنابراین این سؤال در وهلۀ نخست مسیر حرکت هسته‌ای شدن عربستان را کند خواهد کرد اما در واقع متوقف نمی‌کند؛ چرا که چین و روسیه به شدت تمایل دارند که در این پروژه با عربستان همکاری کنند و پیشنهاد تحویل دو رآکتور هسته‌ای تا پایان سال ۲۰۲۰ و ۱۶ رآکتور تا سال ۲۰۳۰ در دستور کار قرار گرفته است.»
محسنی دربارۀ خودداری عربستان از تعهد پذیرش بازرسی‌های پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با وجود درخواست‌های مکرر چندین سالۀ آن، گفت: «با اینکه به نظر می‌رسد عربستان در این مسیر به صورت با ثبات حرکت کند، اما رفع نگرانی جامعۀ بین‌المللی از تغییر شرایط سیاسی می‌تواند به صورت نظارت کامل و مؤثر بر فعالیت هسته‌ای عربستان و تعریف خطوط مشخص برای حرکت عربستان در راستایِ تولید انرژی از این صنعت تعریف شود.»
اهمیت وابستگی به اروپا و آمریکا برای عربستان
این کارشناس مسائل بین‌الملل با تأکید بر اینکه قطعاً عربستان پیش از چین، مذاکراتی با آمریکا و اتحادیه اروپا داشته است، ادامه داد: «آن‌ها از فعالیت‌های عربستان بی اطلاع نیستند و با هم ارتباطاتی دارند. ضمن اینکه عربستان می‌داند به لحاظ امنیتی وابسته به اروپا و آمریکا است و به یک باره نمی‌تواند همه چیز را تخریب کند و روابطش را به هم بزند.» وی با بیان اینکه اگر عربستان این سیاست را با همکاریِ چین پیش ببرد این احتمال وجود دارد که ایالات متحده فشار خود را بر این کشور افزایش دهد و موانعی را بر سر راه آن ایجاد کند، گفت: «در حال حاضر بر هم خوردن توازن در منطقه و هم سویی جبهۀ عربی - عبری علیه ایران، برقراری روابط امارات با رژیم صهیونیستی از یک‌سو و تمایل دیگر بازیگران شبه جزیره به این مسئله سبب می‌شود تا حداقل در حوزۀ شبه جزیره مخالفتی با فعالیت‌های هسته‌ای عربستان وجود نداشته باشد.»
محسنی اضافه کرد: «رژیم صهیونیستی نیز در شرایطی که در حال تجربۀ روندی تاریخی است مخالفت جدی نخواهد داشت. تا حدودی می‌توان ترکیه را، البته آن هم به نظر در مرحلۀ کلامی، مخالف این روند دانست. گرچه ترکیه در سیاست خارجی خود میزان بیشتری از انعطاف و حساب سود و زیان را به کار می‌گیرد؛ بنابراین اگر عربستان به تکمیل و توسعۀ توان هسته‌ای خود اقدام کند مهم‌ترین مخالفت‌ها احتمالاً خارج از منطقه و به سبب رقابت‌های فرامنطقه‌ای تعریف شده است.» وی با اشاره به سکوت سازمان‌های بین‌المللی در قبال فعالیت‌هایِ پنهانی هسته‌ای عربستان، افزود: «سازمان‌های بین‌المللی ابزارهای قدرت و نفوذ هستند. به همان میزان که می‌توانند فعالیت‌های صلح‌آمیز بازیگر مخالف خود را تهدیدآمیز جلوه دهند، به همان میزان هم فعالیت‌های تهدیدآمیز بازیگر دوست را صلح‌آمیز نمایش خواهند داد؛ بنابراین چندان انتظاری از این سازمان‌ها نباید داشت. ورود شورای امنیت به این مسئله تا حدود زیادی غیرممکن است اما طبیعتاً آژانس بین‌المللی نقش مهمی خواهد داشت اگرچه دستوری و مشخص‌شده باشد.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجه
«گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :