پیامدهای رفع تحریم تسلیحاتی ایران

تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران که شورای امنیت سازمان ملل در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسانده بود، روز جمعه ۲۳ مرداد ماه با شکست روبرو شد و هیچ‌یک از اعضایِ این شورا، جز خود آمریکا و جمهوری دومینیکن، به پیش‌نویس پیشنهادی آمریکا رأی مثبت ندادند. آمریکا پیش‌تر اعلام کرده بود که در صورت شکست طرح مزبور از بازگشت یک‌باره تحریم‌ها موسوم به سازوکار ماشه [۱] استفاده خواهد کرد. تحریم تسلیحاتی شورای امنیت قرار است ۲۷ مهر ماه امسال (سال ۱۳۹۹) تمام شود. قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت پیش‌بینی کرده بود که این تحریم باید حداکثر پنج سال پس از پذیرشِ توافق هسته‌ای برجام با قدرت‌های جهانی پایان بگیرد؛ اما آمریکا بیش از یک سال است مدعی شده که نباید این تحریم‌ها برداشته شود. هرچند همان‌طور که اشاره شد تا به امروز توفیقی در این زمینه نداشته و در شورای امنیت نیز نتوانست خواستۀ خود را محقق سازد.

حال این پرسش مطرح است که اگر تحریم تسلیحاتی ایران برداشته شود شاهد چه تغییر و تحولاتی در حوزه داخلی و همچنین خارجی اعم از منطقه‌ای و بین‌المللی خواهیم بود. در حوزۀ داخلی باید توجه داشت که ایران در عرصۀ دفاعی به یک سری موفقیت‌های بزرگ و چشم‌گیر دست‌یافته و نوعی خودکفایی را در بسیاری از حوزه‌های تسلیحات و جنگ‌افزار شاهد هستیم. به خصوص توانمندی موشکی ایران توانسته برخی از کمبودها را در عرصۀ جنگنده‌ها و هواپیماهای نظامی جبران کند که این یک موفقیت بسیار بزرگ است؛ اما درعین حال نیروهای مسلح کشور به دنبال بهینه‌سازی و نوسازی و استفاده از فناوری‌های مدرن به خصوص انتقال آن هستند؛ بنابراین اگر تحریم تسلیحاتی ایران برداشته شود می‌تواند زمینه را برای تأمین برخی از نیازهای دفاعی کشور فراهم کند. البته این نکته را باید در نظر گرفت که در بین کشورهای جهان تعداد بسیار اندکی هستند که بخواهند در صورت لغو تحریم‌ها به ایران سلاح بفروشند یا ایران علاقه‌مند باشد از آن‌ها سلاح خریداری کند. تقریباً اغلب کشورهای غربی و دیگر کشورهای نزدیک به ایالات‌متحده آمریکا وارد پروسۀ صادرات سلاح به ایران نخواهند شد. در واقع ممکن است برخی قطعات فنی، واسطه‌ای یا ملزومات روتین نظامی را بتوان از کشورهای غربی تأمین کرد ولی احتمال فروش ادوات جنگی همچون موشک، هواپیما، تانک، ناو و غیره از سوی کشورهای غربی تقریباً صفر است. در این بین اما روسیه و چین وضعیت متفاوتی دارند؛ زیرا مقدمات برای فروش چنین تسلیحاتی از سوی این کشورها به ایران فراهم شده و به نظر می‌رسد مقاومت پکن و مسکو در برابر خواستۀ واشنگتن مبنی بر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران یعنی رأی منفی به پیش‌نویس آمریکا در شورای امنیت بیانگر آن است که این کشورها می‌خواهند به ایران سلاح بفروشند.

در این بین آمریکایی‌ها نیز اگر چندین ماه است که تلاش می‌کنند تحریم تسلیحاتی ایران تمدید شود به این دلیل است که به ادعای آن‌ها فروش سلاح به ایران، موازنۀ قدرت در منطقه را به خطر می‌اندازد، تهدیدهایی را متوجه ایالات متحده و متحدانش خواهد کرد و باعث نگرانی عربستان و رژیم صهیونیستی در منطقه خواهد شد. علاوه بر این آمریکا فقط نگران صادرات سلاح به ایران نیست بلکه صادرات سلاح از ایران نیز جزء نگرانی‌های عمده واشنگتن محسوب می‌شود.

منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی

توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»

‌‌‌‌‌‌