بازیگران پشت پرده استعفای مصطفی ادیب
روز شنبه؛ (۵ مهر ۱۳۹۹)، «مصطفی ادیب» که کمتر از یک ماه قبل مأمور تشکیل کابینه شده بود، با بیان این موضوع که نمی‌تواند وظیفۀ تشکیل دولت را به انجام برساند از سمت خود استعفا کرد. او به خاطر اینکه نتوانسته خواسته‌های مردم لبنان را در جهت ایجاد یک دولت اصلاح‌گر برآورده کند، معذرت‌خواهی کرد. ساعتی پس از اعلام خبر انصراف مصطفی ادیب از تشکیل کابینه، نزدیکان رئیس‌جمهوریِ فرانسه گفتند که استعفای ادیب، نتیجۀ خیانت جمعی احزاب سیاسی لبنان است. همچنین «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهوری فرانسه نیز در واکنش به این استعفا اعلام کرد که گروه‌هایِ لبنانی به صراحت در احترام به تعهداتشان مقابل فرانسه و جامعۀ جهانی مخالفت کردند. به گفتۀ مکرون، مقامات لبنانی منافع فردی را بر منافع کشور ترجیح دادند. همچنین رئیس‌جمهور فرانسه گفت که «سعد حریری»، نخست‌وزیر پیشین لبنان اشتباه کرد که معیار طایفه‌ای را در توزیع پست‌های وزارتی افزود چیزی به اسم طایفه در این ابتکار عمل نبود.
در واقع استعفای مصطفی ادیب از تشکیل کابینه، برآیند برخی اتفاقات داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است. در بعد داخلی، کارشکنی‌های مثلث سعد حریری، فؤاد سنیوره، نخست‌وزیرانِ سابق لبنان و سمیر جعجع، رهبر قواتِ لبنانیه در مسیر تشکیل یک کابینۀ تکنوکرات و غیرسیاسی را نباید نادیده گرفت. حریری، سنیوره و جعجع پس از معرفی مصطفی ادیب به عنوان نخست‌وزیر لبنان، شرایط جدیدی پیش روی وی قرار دادند. این سه شخصیت تأثیرگذار لبنانی از دولت ادیب خواستند تا وزارتخانه‌های کلیدی را در اختیار جریان ۱۴ مارس قرار دهد و از مشارکت دادن جریان ۸ مارس خودداری کند؛ اما از آنجایی که مصطفی ادیب درصدد تشکیل یک کابینۀ تکنوکرات به دور از سهم‌خواهی‌های سنتی طوایف لبنانی بود با درخواست حریری، سنیوره و جعجع مخالفت کرد. در بعد منطقه‌ای نیز عربستان و امارات کمک‌های مالی خود را به دولت جدید لبنان منوط به خلع سلاح حزب‌الله کردند که این امر با مخالفت مصطفی ادیب نخست‌وزیر پیشنهادی، میشل عون، رئیس‌جمهور و نبیه بری رئیس مجلس لبنان مواجه شد. عربستان در این بحران به دنبال این است که سعد حریری دوباره قدرت بگیرد. لذا ریاض در کارشکنی پیرامون تشکیل کابینه نقش داشته و تلاشش بر این است که یا فؤاد سنیوره و یا سعد حریری مجدداً به عنوان نخست‌وزیر معرفی شوند.
در بعد بین‌المللی نیز، فرانسه از دولت مصطفی ادیب خواسته بود تا پست‌های وزارت خارجه، وزارت دارایی و وزارت دفاع را به شخصیت‌هایِ دارای تابعیت دوگانه لبنانی- فرانسوی بدهد. لیکن با وجودی که مصطفی ادیب دارای همسری فرانسوی و خود نیز تابعیت دوگانه فرانسه را دارد با این پیشنهاد مخالفت کرد. باید توجه داشت که فرانسه خود را مادر مهربان لبنان تلقی می‌کند و همواره تلاش داشته تا هنگام بروز بحران در لبنان بر اساس الگوها و منافع خود این بحران را حل کند. لذا این امکان وجود دارد که طی روزهای آینده یکی از شخصیت‌های سیاسی بلند پایۀ فرانسه برای حل بحران تشکیل کابینه لبنان به بیروت سفر کند. بهترین سناریو در خصوص لبنان برای فرانسه این است که شخصیتی مانند ادیب یا حسان دیاب که متمایل به فرانسه هستند، انتخاب شوند.
فرانسه خیلی تمایلی به انتخاب حریری ندارد، زیرا تاریخ مصرف حریری برای فرانسه به پایان رسیده و پاریس به دنبال شخصیتی است که کمتر آلودگی سیاسی و مالی داشته باشد. همچنین آمریکا نیز در یک دخالت آشکار از مصطفی ادیب خواست که در نخستین گام حزب‌الله را از ساختار قدرت لبنان خارج کند که با مخالفت مصطفی ادیب، میشل عون و نبیه بری مواجه شد. این در حالی است که حزب‌الله در این فرآیند در واقع نقش چکش تعادل را ایفا کرد. با وجودی که حزب‌الله دارای بیشترین کرسی‌های پارلمانی است اما هیچ‌گاه درصدد سهم‌خواهی در ساختار قدرت نبوده بلکه آنچه برای این جریان اهمیت دارد حفظ جایگاه مردمی و اجتماعی خود است. لذا بر اثر این فشارها و پس از ۳ هفته رایزنی و به بن‌بست رسیدن تشکیل کابینه، آقای ادیب از ادامۀ کار انصراف داد.
اکنون محتمل‌ترین سناریوی پیش‌‌رو این است که اجازه داده نشود نخست‌وزیر پیشنهادی میشل عون بدون جلب رضایت سعد حریری، فواد سنیوره و سمیر جعجع کابینه تشکیل دهد و سرانجام با طولانی شدن خلأ سیاسی، رئیس‌جمهور لبنان ناچار شود تا بار دیگر سعد حریری را مأمور تشکیل کابینه کند. هرچند مردم لبنان نیز این تجربه را دارند که بدون وجود یک دولت مستقر و ثابت و در وضعیت حضور دولت پیشبرد امور، بهتر امورات خود را پیش ببرند.
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :