آیندۀ برجام و سنگ‌اندازی طرف اروپایی
«مرتضی مکی»، کارشناس مسائل اروپا با اشاره به اینکه دولت‌های اروپایی در زمینۀ اجرای تعهدات برجامی‌شان هیچ اقدامی در مقابل خروج آمریکا از برجام انجام ندادند، تأکید کرد که اما این ارادۀ سیاسی در بین آن‌ها وجود داشت که این توافق را حفظ کرده و اقدامی علیه آن انجام ندهند. به گفتۀ این کارشناس در دو قطعنامه‌ای که در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شد یکی در خصوص تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و دیگری اجرای مکانیسم ماشه شاهد بودیم که اروپایی‌ها رأی ممتنع داده و مانع از پیشروی سیاست‌های آمریکا شدند.
مکی ادامه داد: «این کشورها می‌دانستند که بازی در زمین ترامپ می‌تواند عواقب خطرناکی برای آن‌ها و سیاست‌هایشان در منطقه غرب آسیا به همراه داشته باشد و منتظر بودند که انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا تحولی در این زمینه ایجاد کند و قدرت نرم و قدرت مانور آن‌ها را افزایش دهد.» کارشناس مسائل اروپا در ادامه گفت: «پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، فرصت و گشایشی که دولت‌های اروپایی به دنبال آن بودند تا از قدرت نرم و سیاست چندجانبه گرایانه خود برای پیشبرد اهداف سیاسی‌شان استفاده کنند را به وجود آورد.» وی تأکید کرد: «از این‌رو ما شاهد بودیم که با قطعی شدن نتایج انتخابات آمریکا و ورود بایدن به کاخ سفید در ماه ژانویه سال ۲۰۲۱، پایتخت‌های اروپایی مواضع قبلی خود را به شکل دیگری آشکار کردند و در پی آن شدند که دستاوردهای خروج آمریکا از برجام از بین نرود. به بیان‌دیگر اروپایی‌ها به دنبال آن هستند که با سیاست‌های چند جانبه‌گرایانه بایدن، فشار مضاعفی را بر ایران وارد کنند و موضوعاتی فراتر از توافق هسته‌ای را در دستور کار مذاکرات خود با تهران قرار دهند. این موضوعی است که «هایکو ماس»، وزیر خارجه آلمان به صراحت آن را اعلام کرد و وزرای خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان نیز در بیانیۀ مشترکی به این موضوع اشاره کردند.»
مکی معتقد است که وزرای اروپایی نمی‌خواهند جو بایدن بدون گرفتن هیچ امتیازی به سرعت به برجام بازگردد بلکه خواستار آن هستند که رئیس‌جمهور منتخب آمریکا با کسب امتیازات جدید و وادار کردن ایران به مذاکره در حوزۀ مسائل منطقه‌ای و توان موشکی، دغدغه‌هایی که این کشورها متصور هستند را مرتفع کند. این کارشناس دربارۀ موضع ایران نیز توضیح داد: «جمهوری اسلامی ایران در این سوی قضیه، همواره تأکید کرده که برجام دوباره قابل مذاکره نیست و موضوع برجام محدود به همان برنامه هسته‌ای ایران است. همچنین از سوی تهران تلویحاً به این نکته نیز اشاره شده که اگر دولت‌های اروپا و آمریکا به تعهدات خود در برجام بازگردند، امکان گفت‌وگو در موضوعات دیگر نیز وجود دارد.» مکی ادامه داد هرچند تا وقتی بایدن وارد کاخ سفید نشده و سیاست‌هایش را عملی نکرده است نمی‌توان در مورد این موضوع با صراحت اعلام نظر کرد.
وی تأکید کرد: «آخرین موضعی که فعلاً آمریکایی‌ها اتخاذ کرده‌اند موضع «ج ِ یک سالیوان»، مشاور امنیت ملی بایدن است که به تمایل واشنگتن برای بازگشت به برجام تأکید کرده است.» مکی دربارۀ موضع‌گیری فعلی دولت‌های اروپایی گفت: «به نظر می‌رسد که این کشورها می‌خواهند مواضعی که در جریان مذاکرات برجام وجود داشت را همچنان پیگیری کنند. در آن زمان شاهد بودیم که وزیر خارجه وقت فرانسه تلاش داشت که موضوعات غیرهسته‌ای را نیز در مذاکرات با ایران بگنجاند.» وی افزود: «در آن مقطع که برجام حاصل شد در واقع ایران و آمریکا مذاکرات را پیش بردند و عملاً به سنگ‌اندازی‌های وزیر خارجه وقت فرانسه توجهی نکردند.» این کارشناس در پاسخ به اینکه به نظر می‌رسد اکنون صبر راهبردی ایران پایان‌یافته و پس از این باید چه سیاستی از سوی تهران پیگیری شود، گفت: «با توجه به مواضعی که دولتمردان دمکرات آمریکایی داشته‌اند اکنون باید منتظر باشیم و ببینیم که بایدن و گروه وی با چه سازوکار و چه سرعتی به برجام بازخواهند گشت.»
وی تأکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران در مدتی که آمریکا از برجام خارج شد، تلاش کرد با صبر راهبردی و سیاست گام به گام در کاهش تعهدات خود در قبال بدعهدی اروپایی‌ها به نوعی برجام به کما رفته را حفظ کند. چراکه همچنان برجام می‌تواند مبنایی برای لغو تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران باشد.» مکی درنهایت با اشاره به اینکه آمریکا با تحریم‌های یکجانبه‌گرایانه اقتصادی علیه ایران توانست اکثر کشورهای جهان را وادار به خروج از توافقات و همکاری‌های تجاری و اقتصادی با ایران کرده و پول‌های جمهوری اسلامی را در بسیاری از بانک‌های جهانی بلوکه کند، گفت: «بدون شک برجام و پیروزی دمکرات‌ها در آمریکا فرصتی است که نباید از دست برود.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :