عقب‌نشینی عربستان در برابر قطر
دکتر «عبدالرضا فرجی‌راد»، کارشناس مسائل ژئوپلیتیک گفت: «این عقب‌نشینی عربستان راهبردی است، چرا که عربستان نمی‌تواند اوضاع را به وضعیت سابق بازگرداند. در حال حاضر اوضاع به نفع قطر در حال پیش رفتن است و اگر عربستان در دورۀ جو بایدن بخواهد مانند قبل رفتار کند، آمریکایی‌ها جانب قطر را خواهند گرفت.» دکتر فرجی‌راد در ادامه افزود: «این آشتی ارتباط مستقیم با تحولاتی دارد که در آمریکا رخ‌داده است. کشورهای عربی همچون عربستان، امارات و بحرین خیلی به «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور تروریست آمریکا دل‌بسته بودند و ترامپ نیز متقابلاً از آن‌ها پشتیبانی می‌کرد. پیش‌بینی آن‌ها این بود که دونالد ترامپ با توجه به حمایت‌هایی که از وی صورت گرفته، در دورۀ بعد نیز رأی خواهد آورد. در واقع، از دو ماه پیش که به تدریج نتایج انتخابات آمریکا مشخص شد، کشورهای عربی دریافتند که اوضاع به ضرر آن‌ها در حال تغییر است.»
این کارشناس مسائل ژئوپلیتیک با اشاره به اینکه عربستان و امارات به دنبال روی کار آمدن بایدن موقعیتشان تضعیف شده، ادامه داد: «بایدن انتقادات جدی به سیاست‌های ریاض دارد؛ این انتقادات هم در رابطه با یمن است و هم در رابطه با قتل‌هایی، به ویژه قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی که رژیم سعودی انجام داده است.» به گفتۀ این کارشناس، در پی این تحولات، بن سلمان به این نتیجه رسید که اگر روابط با قطر به همین صورت باقی بماند، موضع این کشور تقویت خواهد شد؛ زیرا وضعیت برجام هم بالاخره با توجه به تغییر شرایط، بهبود خواهد یافت و قطر هم که در جبهۀ ایران قرار دارد، موضعش تقویت می‌شود؛ لذا ریاض تصمیم گرفت که به سمت بهبود روابط با دوحه گام بردارد.
دکتر فرجی‌راد با اشاره به اینکه عربستان می‌داند اگر موضع قبل را دنبال کند آمریکا در جانب‌داری از قطر بر خواهد آمد؛ گفت: «در نتیجه عربستان به دنبال بهبود و تقویت روابط کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس برآمد تا حداقل واشنگتن با کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس گفت‌وگو داشته باشد و نه صرفاً عربستان را تحت فشار قرار دهد.» وی ادامه داد: «در چنین شرایطی، زمینه‌های گفت‌وگو از طریق واسطه‌گری کویت فراهم شد و عربستان هم از ۱۳ بندی که برای ایجاد رابطه شرط گذاشته بود، صرف‌نظر کرد و در رابطه با قطر عقب‌نشینی جدی داشت.» دکتر فرجی‌راد با بیان اینکه اکنون قطر دست بالا را دارد، افزود: «دوحه موفق شد که راهبرد عربستان در رابطه با این کشور را به شکست بکشاند.»
وی در خصوص بندهایی که عربستان در رابطه با ایران و ترکیه برای قطر شرط گذاشته بود نیز توضیح داد: «بعید به نظر می‌رسد در چنین شرایطی قطر بخواهد عقب‌نشینی کند و بندهای مدنظر عربستان دربارۀ ایران و ترکیه را به اجرا درآورد.» کارشناس مسائل ژئوپلیتیک با بیان اینکه قطر می‌خواهد روابط حسنه با ایران و ترکیه را حفظ کند، گفت: «دوحه می‌خواهد از یک سو بین ترکیه و عربستان و از سوی دیگر بین ایران و عربستان میانجیگری کند و چراغ سبزی نیز در این راستا نشان داده است.» دکتر فرجی‌راد تأکید کرد: «به عقیدۀ من همان‌گونه که عربستان در رابطه با قطر کوتاه آمد، اگر دوحه بتواند به خوبی نقشش را بازی کند، می‌تواند در وهلۀ نخست راحت‌تر روابط ترکیه با عربستان را بهبود بخشد که زمینه چنین امری نیز فراهم شده است. در عین حال اگر ریاض احساس کند که بایدن می‌خواهد به برجام بازگردد، بدون شک رویکرد صریح‌تری در قبال حل مشکلش با ایران اتخاذ خواهد کرد.» وی ادامه داد که چنین شرایطی به نفع ایران خواهد بود.
این کارشناس همچنین گفت که نباید فراموش کنیم کشورهایی مانند قطر و عمان دیگر نمی‌خواهند همچون گذشته بی چون و چرا پیرو عربستان باشند. در واقع از این پس قطر ژئوپلیتیکش را گسترش داده و مانند گذشته تسلیم عربستان نمی‌شود. عمان نیز همین روش را در پیش خواهد گرفت. دکتر فرجی‌راد با اشاره به موقعیت امارات توضیح داد: «امارات نیز موقعیت سابق را ندارد و خود را یک قدرت منطقه‌ای می‌داند بنابراین یک چندگانگی خاصی در منطقه بین کشورهای عربی خلیج‌فارس به وجود آمده که عربستان برای حل این موضوع باید راضی شود که با یک روش نسبتاً برابر با این کشورها روبرو شود.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :