ابعاد و پیامدهای سفر نخست‌وزیر عراق به عربستان
ابعاد و پیامدهای سفر نخست‌وزیر عراق به عربستان
دکتر «سید رضی عمادی»، تحلیلگر مسائل غرب آسیا با بیان اینکه در سفر «مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر عراق، به عربستان چند نکتۀ اساسی وجود دارد، خاطرنشان کرد: «الکاظمی تلاش می‌کند در سیاست خارجی عراق نقش قومیت، یعنی عربیت، برجسته باشد و با برجسته شدن نقش قومیت، نقش مذهب کم‌رنگ‌تر می‌شود.»
وی ادامه داد: «الکاظمی به دنبال این است که روابط عراق را با کشورهای عربی تقویت کند. در ۱۱ ماهی که ایشان روی کار آمده بارها تلاش کرده به عربستان سفر کند و خواهان این بود که اولین سفر خارجی‌اش به عربستان باشد که میسر نشد.» این تحلیلگر مسائل غرب آسیا مهم‌ترین چالش الکاظمی در عراق را چالش اقتصادی عنوان کرد و یادآور شد: «اگر او بتواند این چالش را حل کند یا کاهش دهد بقایش در قدرت تضمین شده است، اما اگر نتواند برای این چالش راهکاری بیندیشد، به نظر می‌رسد باید به زودی از قدرت خداحافظی کند؛ بنابراین الکاظمی برای نیل به این هدف دست روی کشورهای ثروتمند عربی مانند عربستان و امارات گذاشته و در سفر به عربستان هم تمام توافق‌هایی که انجام شد، توافق‌های اقتصادی بود.»
دکتر عمادی افزود: «الکاظمی تلاش می‌کند از منابع مالی عربستان سعودی بهره بگیرد و پیش از این هم قراردادهایی را با عربستان منعقد کرده بود که در قالب آن زمین‌هایی در غرب و جنوب عراق به عربستان واگذار شد تا در آن‌ها دامداری و کشاورزی کند. در این سفر هم عربستان ۳ میلیارد دلار به صندوق مشترک عراق و عربستان واریز کرد. همۀ این‌ها مؤید این نکته است که آقای الکاظمی تلاش می‌کند بخشی از مشکلات فراوان اقتصادی‌اش را از طریق عربستان و کشورهای عربی حل کند.» این استاد دانشگاه با بیان اینکه عراق حدود ۸ میلیون کارمند دارد که اگر همۀ درآمد نفتی برای حقوق آن‌ها صرف شود باز هم حقوق این افراد پرداخت نمی‌شود، اضافه کرد: «از طرف دیگر، عربستان هم انگیزۀ زیادی برای تقویت روابط با عراق دارد. با اینکه این دو کشور ۲۵ سال رابطه دیپلماتیک نداشتند، اما عربستان کاملاً از سقوط رژیم بعثی صدام ناراضی بود، چراکه آن رژیم را سدی برای نفوذ جمهوری اسلامی می‌دید.»
وی تأکید کرد: «عربستان سعودی از طریق تقویت روابط در حوزۀ اقتصادی، یا هر حوزۀ دیگر، تلاش می‌کند بر نفوذ ایران در عراق تأثیر بگذارد. این موضوعی است که الکاظمی هم آن را می‌داند.» دکتر عمادی ادامه داد: «علاوه بر مخالفتی که گروه‌های مقاومت با الکاظمی دارند، او از طرف آمریکا نیز تحت فشار است. هر میزان نفوذ گروه‌های مقاومت در ساختار قدرت عراق کاهش پیدا کند الکاظمی با فراغ بال بیشتری در عراق حکومت خواهد کرد، بنابراین هم عربستان به خاطر رقابت منطقه‌ای (با جمهوری اسلامی ایران) خواستار تقویت روابط است، و هم الکاظمی به خاطر مشکلات اقتصادی و تمایل برای تداوم حضور در قدرت، چنین هدفی را دنبال می‌کند.»
این کارشناس مسائل غرب آسیا با تأکید بر اهمیت این سفر، در خصوص دستیابی به نتایج آن گفت: «نتیجه بخش بودن این مذاکرات را گذر زمان مشخص خواهد کرد؛ اما به هر حال عربستان خیزی برای عراق برداشته تا از طریق پشتوانه اقتصادی، نفوذش را افزایش دهد و موقعیت جمهوری اسلامی را در صورت امکان با چالش مواجه کند.» وی با اشاره به اظهارات الکاظمی مبنی بر اینکه در روابط همزمان با ایران، ترکیه و عربستان موفق بوده‌‌ایم، افزود: «البته او در این زمینه تا حدودی دستاورد داشته، اما معتقدم وی گسترش روابط با عربستان و ترکیه را بیشتر از ایران پیگیری می‌کند، چون از گذشته روابط با ایران در سطح خوبی بوده، اما با آن دو کشور کمی فراز و نشیب‌هایی طی کرده و آقای الکاظمی اخیراً تلاش کرده که روابط با ترکیه و عربستان را تقویت کند.»
دکتر عمادی با اشاره به توافق میان ریاض و بغداد در رابطه با تأمین برق عراق، گفت: «عربستان توافق کرده بخشی از برق عراق را تأمین کند، البته عراق بدهی زیادی هم در این رابطه به ایران دارد.» در ادامه این کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به مواضع گروه‌های مختلف سیاسی در عراق نسبت به سفر نخست‌وزیر عراق به عربستان، اضافه کرد: «در این خصوص اجماعی وجود ندارد؛ مثلاً امام جمعه نجف، به پیشینه سیاه عربستان در عراق اشاره کرد، اما مقتدی صدر و جریان صدر از آن استقبال کردند. در واقع مخالفان بیشتر نگاه امنیتی به عربستان دارند و معتقدند عربستان از گذشته تاکنون تلاش داشته ناامنی را در عراق ترویج کند و اکنون نیز با کلید واژۀ اقتصاد تلاش می‌کند که پروژه ناامنی و تضعیف دولت را پیگیری کند و نمونۀ آن هم حمایت از تروریسم داعشی است.»
دکتر عمادی به عنصر نامطلوب نامیدن اولین سفیر عربستان در عراق بعد از ۲۵ سال قطع روابط اشاره کرد و گفت: «بخشی از گروه‌های عراقی کاملاً به عربستان بی‌اعتماد هستند، اما در کل در داخل عراق هم اجماعی در این خصوص که مثلاً آقای الکاظمی نباید در راستای روابط با عربستان حرکت کند، نیست و اختلاف نظر زیادی در این زمینه دیده نمی‌شود.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :