دلایل تغییر رویکرد عربستان در قبال سوریه
دلایل تغییر رویکرد عربستان در قبال سوریه
«داود احمدزاده»، کارشناس مسائل غرب آسیا اظهار داشت: «سوریه برای کشورهای منطقه به‌ویژه برای عربستان سعودی که یکی از کنشگران اصلی به شمار می‌رود همواره دارای اهمیت خاصی بوده است؛ بنابراین بعد از آشوب‌های سیاسی در سوریه و وقوع جنگ داخلی، دولتمردان سعودی در قامت یک حامی و حتی پدرخواندۀ گروه‌های تکفیری و تروریستی عمل کردند.» احمدزاده با اشاره به اینکه می‌توان گفت که محور عربی به همراه محور غربی - عبری نقش اصلی را در طولانی شدن بحران سیاسی سوریه و تداوم منازعه برعهده داشتند، افزود: «در عین حال رویکرد رقابتی عربستان با ایران در سوریه به عنوان یکی از حوزه‌های پرتنشی بود که هم بر روابط تهران - ریاض و هم بر منطقه اثرگذار بود.»
وی در این خصوص توضیح داد: «در حالی که ایران تلاش داشت از طریق حمایت سیاسی و نظامی مشروع خود مانع از فروپاشی ساختار سیاسی سوریه شود، عربستان سعودی برای سرنگونی شخص بشار اسد به هر اقدامی روی آورد.» به گفتۀ این کارشناس، ناکامی عربستان سعودی و شخص محمد بن سلمان در پیشبرد اهداف جنگ‌طلبانه در منطقه به‌ویژه در سوریه و تثبیت ثبات سیاسی در آن کشور به دلیل همکاری ایران و روسیه و نیز نشست‌های سیاسی در آستانه قزاقستان منجر به تضعیف هرچه بیشتر موقعیت عربستان در منطقه به‌ویژه در سوریه گردید.
این کارشناس تأکید کرد: «در چنین شرایطی با کنار رفتن دونالد ترامپ تروریست در آمریکا و روی کار آمدن جو بایدن، شاهد برخی از تغییر و تحولات در منطقه غرب آسیا به‌ویژه غرب آسیا هستیم.» به گفتۀ احمدزاده، این ناکامی بزرگ یعنی شکاف در مثلث شوم شکل گرفته قبلی بین «بنیامین نتانیاهو»، رهبر افراطی صهیونیستی و «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی و «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور تروریست سابق آمریکا موجب شده است که رهبران عربستان به دنبال تغییر رویکردهای منطقه‌ای خود به‌ویژه در حوزه‌های پرآشوب مانند سوریه و یمن برآیند. در عین حال در هفته‌های اخیر شاهد بودیم که بن سلمان در مصاحبه با رسانه‌های عمومی علناً حرف از آشتی با ایران و گفت‌وگوهای جدی با آن می‌زند. این کارشناس تأکید کرد: «هرگونه امکان گفت‌وگو و مصالحه بین ایران و عربستان سعودی می‌تواند بر کاهش تنش‌ها و منازعات در منطقه به‌ویژه در سوریه نیز تأثیرگذار باشد.»
احمدزاده با اشاره به اینکه حوزۀ حیاتی و راهبردی برای سعودی‌ها کشور یمن است، گفت: «شاید در گفت‌وگوهای اخیر بین تهران و ریاض این معادلۀ چند مجهولی منطقه‌ای یعنی رفع محاصره و آتش‌بس هم‌زمان در یمن و کاهش تنش و برقراری ثبات سیاسی در سوریه با مشارکت قدرت‌های منطقه‌ای به‌ویژه ایران و عربستان در اولویت مذاکرات بوده باشد.» به گفتۀ احمدزاده یکی دیگر از مسائلی که برای عربستان در این مقطع در خصوص سوریه اهمیت دارد بحث مشارکت در بازسازی این کشور است. وی در این رابطه توضیح داد: «با توجه به آسیب‌های اقتصادی و لزوم بازسازی مجدد شریان‌های حیاتی سوریه در فضای پس از جنگ، نیاز به سرمایه‌گذاری و منابع مالی حائز اهمیت است؛ بنابراین سعودی‌ها درصدد تدارک بهبود روابط در مذاکره با نظام سیاسی سوریه برای اعاده مجدد حیثیت خود در منطقه و مشارکت اقتصادی در بازسازی این کشور برآمده‌اند.»
کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان این موضوع که اگرچه این اهرم قدرت می‌تواند یکی از منابع نفوذ سیاسی سعودی‌ها در آیندۀ ساختار سیاسی سوریه قلمداد گردد، افزود: «با این وجود شاید دولت بشار اسد، در صورت احساس اطمینان از عدم دخالت‌های نظامی و سیاسی عربستان سعودی و هم‌پیمانان این کشور نسبت به مساعدت و سرمایه‌گذاری این کشورها روی خوش نشان دهد.» در نهایت احمدزاده در تحلیل نهایی خود گفت: «با توجه به رویکرد دولت آمریکا مبنی بر کاهش تنازعات منطقه‌ای و نیز خروج نیروهای نظامی آن از غرب آسیا و تمرکز بیشتر بر مسائل حوزه شرق آسیا و زورآزمایی سیاسی و نظامی با چین و روسیه به نظر می‌رسد که با ادامه همین روند و در صورت مذاکرات چندجانبه میان قدرت‌های دخیل در مسائل منطقه به‌ویژه ایران، عربستان و ترکیه به عنوان اعضای اصلی قدرت در غرب آسیا، ما شاهد کاهش تنش‌ها و آغاز معادلات جدید قدرت در منطقه باشیم. البته در شرایط موجود کاهش تنش تنها شامل ایران و عربستان نمی‌شود بلکه ترکیه نیز با تجدیدنظر در سیاست‌های قبلی، روند مذاکره و سازش با رقبای قبلی خود به‌ویژه عربستان و مصر را آغاز کرده است.»
وی تأکید کرد: «اگرچه سیال بودن قدرت در منطقه و روند تحولات آتی در حوزۀ میدانی گویای این مطلب است که نمی‌توان تصویر دقیق و روشنی از تحولات پیش رو ترسیم کرد با این وجود می‌توان گفت که شرایط موجود در منطقه، دشمنان و رقبای دیروز را وادار ساخته است که برای کاهش تنش‌ها و حفظ موقعیت نسبی خود در مناطق بحرانی دست به ابتکار عمل جدیدی بزنند که همان مذاکرات است.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :