سفر وزیر خارجه چین به دمشق؛ راهبردی جدید در قبال سوریه
سفر وزیر خارجه چین به دمشق؛ راهبردی جدید در قبال سوریه
«مصطفی نجفی»، کارشناس مسائل سوریه با اشاره به سفر وزیر خارجه چین به دمشق و ارائۀ ابتکار عمل چهاربندی این کشور دربارۀ سوریه، اظهار داشت: «با اینکه چینی‌ها از شروع بحران سوریه در سال ۲۰۱۱، حمایت‌های سیاسی زیادی از این کشور داشتند، اما حمایت نظامی، امنیتی و یا اقتصادی ویژه‌ای نکردند؛ حمایت‌های سیاسی هم بیشتر در چارچوب وتویِ قطعنامه‌های شورای امنیت درباره سوریه انجام می‌شد.» وی با بیان اینکه مقامات پکن، در شرایط فعلی به دنبال نقد کردن حمایت سیاسی ۱۱ ساله خود از سوریه هستند، گفت: «گرچه ایران و روسیه به صورت همه‌جانبه از سوریه حمایت کردند؛ اما چین با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی بالایی که دارد، در حوزۀ اقتصادی قوی‌تر وارد خواهد شد.»
این کارشناس مسائل سوریه، با تأکید بر اینکه به صورت کلی باید حضور وزیر امور خارجۀ چین در سوریه را در قالب راهبرد کلان‌تر نفوذ اقتصادی در غرب آسیا دید، افزود: «چین هدفی را در غرب آسیا تعریف کرده و به دنبال این است که در حوزۀ اقتصادی در تمام مناطق غرب آسیا جای پا و نفوذی داشته باشد. با این رویکرد، آن‌ها سوریه و به خصوص بازسازی این کشور را فرصتی برای خود می‌بینند.» نجفی با تشریح مسائل مطرح‌شده در طرح چهاربندی چین دربارۀ سوریه، ادامه داد: «در بند دوم این طرح، بر توجه به رفاه مردم سوریه تأکید شده که در آن مسائل اقتصادی بسیار پررنگ در نظر گرفته شده است و چینی‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند که با سرمایه‌گذاری در سوریه، مناطق آزاد تجاری چینی در این کشور ایجاد کنند.»
اطمینان چین از ثبات سیاسی و امنیتی در سوریه
وی با یادآوری اینکه تأکید بر حفظ تمامیت ارضی، مبارزه با تروریسم و حل و فصل سیاسی بحران سه محور دیگر این طرح چهاربندی است، گفت: «انجام سفر وزیر خارجه چین به سوریه، بعد از انتخابات اخیر ریاست جمهوری و انتخاب مجدد بشار اسد به معنی تأکید بر مشروعیت سیاسی بین‌المللی بشار اسد است؛ ضمن اینکه به نظر می‌رسد آن‌ها از ثبات در سوریه مطمئن شده‌اند.» نجفی توضیح داد: «پیش از این دولت اسد بارها درخواست کمک برای بازسازی سوریه را داشت، اما چینی‌ها تمایل زیادی برای مشارکت نداشتند، در شرایط فعلی به نظر می‌رسد آن‌ها از ثبات امنیتی و تا حدودی سیاسی در سوریه اطمینانی کسب کرده‌اند و به دنبال این هستند که از این ثبات استفاده کنند و نفوذ اقتصادی خود را گسترش دهند.»
این کارشناس مسائل سوریه با بیان اینکه حضور اقتصادی چین در سوریه را باید در امتداد پروژۀ یک جاده، یک کمربند ارزیابی کرد، یادآور شد: «یکی از کریدورهایی که چین را به مدیترانه و اروپا وصل می‌کند از مسیر سوریه می‌گذرد. چینی‌ها سال‌هاست که این پروژه را دنبال می‌کنند و اکنون فرصت مناسبی است که گام دیگری بردارند. ضمن اینکه هم‌زمان که با سوریه مذاکرات را پیش می‌برند و دولت سوریه هم به دلیل بازسازی کشورش از آن حمایت می‌کند، در دو سال گذشته شاهد مذاکراتی میان چین با ایران، پاکستان و عراق هستیم تا پازل کریدوری که قرار است به مدیترانه وصل شود، تکمیل گردد.»
کاهش حضور آمریکا در منطقه؛ فرصت مغتنمی برای چین
نجفی با اشاره به تصمیمات غرب آسیایی آمریکا و تغییر شیوۀ حضورش در این منطقه، گفت: «تلاش‌های چین برای افزایش نفوذ خود در این منطقه، بسیار مرتبط با این سیاست آمریکا است. با کم‌رنگ شدن حضور آمریکا، قطعاً چین آماده است که جای این کشور را در هر سطحی بگیرد. چین، نخستین بازار برای صادرات نفت عراق است و روزانه حدود ۸۰۰ هزار بشکه نفت از این کشور که معادل ۴۴ درصد صادرات نفتی‌اش است، به چین صادر می‌شود. عراق وابستگی زیادی در حوزۀ صادرات انرژی به چین دارد و اگر مسئلۀ خروج نظامیان آمریکا از عراق آغاز شود، چین به زودی آماده است این خلأ در عراق را پر کند.» وی ادامه داد: «قطعاً کاهش حضور نیروهای آمریکا در غرب آسیا فرصت بسیار خوبی برای چین است که در این منطقه نفوذ خود را افزایش دهند. آمریکایی‌ها هم به این مسئله واقف هستند، اما راهبرد آن‌ها این است که چین را در شرق مهار کنند.»
حضور پررنگ و نفوذ چین در آیندۀ غرب آسیا
این کارشناس مسائل غرب آسیا همچنین با اشاره به حضور چینی‌ها در پروژه‌های توسعه و بازسازی در اراضی اشغالی، گفت: «چینی‌ها پروژه بازسازی و توسعه بندر حیفا را برعهده گرفته‌اند و حتی ترامپ تروریست بارها نسبت به این مسئله به نتانیاهو هشدار داد، اما صهیونیست‌ها زیر بار آن نرفتند! به نظر می‌رسد آن‌ها هم واقف هستند که حضور و نفوذ چین در آیندۀ غرب آسیا قطعی است.» به گفتۀ نجفی؛ هیچ کشوری در غرب آسیا نیست که از حضور و نفوذ چین در این منطقه استقبال نکند و همه خواهان این هستند که در غرب آسیا با چین همکاری کنند. وی در خصوص پیامدهای تقویت نقش چین در سوریه به ویژه در حوزۀ مبارزه با تروریسم، اظهار داشت: «چینی‌ها قطعاً در راستای امنیت سرمایه‌گذاری‌شان، قبل از هر چیز تمایل دارند مسئلۀ تروریسم در سوریه حل و فصل شود، البته اکنون داعش جز قسمت‌هایی در شرق و به طور محدود در مرکز سوریه، در این کشور حضور و نفوذی ندارد؛ اما ماجرای ادلب همچنان پابرجا است که بخشی از این تروریست‌ها در آنجا مورد حمایت برخی کشورهای عربی منطقه و ترکیه هستند. اگر مسائل ادلب پایان یابد، دغدغه‌های امنیتی چین در سوریه برطرف خواهد شد و چین این مسئله را فرصتی برای خود می‌بیند.»
نجفی تأکید کرد: «حضور وزیر خارجه چین در دمشق بعد از ۱۰ سال، می‌تواند مقدمه و نشانگر تمایل این کشور برای حضورِ اقتصادی گسترده در سوریه هم باشد. گرچه حضور اقتصادی چینی‌ها در سوریه، فرصت‌هایی را از ایران می‌گیرد؛ اما فرصت‌هایی را هم برایش فراهم می‌کند، از جمله طرح کمربند جاده‌ای که از ایران می‌گذرد، می‌تواند به بحث حمل و نقل و لجستیکی ایران بسیار کمک کند.» این کارشناس مسائل سوریه ادامه داد: «اتفاقاً صهیونیست‌ها هم بسیار تلاش کردند مسیری که چینی‌ها به دنبال آن هستند، عملی نشود. آن‌ها به دنبال این بودند که با اتصال بندر حیفا به خلیج‌فارس و کشورهای عربی، مسیر اتصال چین به مدیترانه و اروپا از این بندر بگذرد، اما به نظر می‌رسد چینی‌ها مسیری را که از ایران می‌گذرد، در نظر دارند، مسیری که مزیت‌های راهبردی بسیاری هم برای آن‌ها فراهم می‌کند.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :