تلاشِ آمریکا برای دور کردن عراق از ایران

در شرایطی که مهلت معافیت عراق از تحریم‌های آمریکا برایِ واردات گاز و برق از ایران تا آخر ماه جاری (اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹) به پایان خواهد رسید، اخیراً یک کارشناس عراقی اعلام کرد که آمریکا به دولت عراق پیشنهاد داده است که به جای ایران از سه کشورِ عربی دیگر یعنی مصر، عربستان و امارات برق و گاز وارد کند.

«فاضل الدباس»، کارشناس عراقی نفت تأکید کرد که عراق تاکنون جایگزینی برای خرید انرژی و خروج از بحران پیدا نکرده است. علل و عوامل مختلفی سبب شده است تا مقاماتِ آمریکا بار دیگر از ضرورت توقف صادرات برق و گاز ایران به عراق سخن بگویند و بر این امر که دولتِ عراق درصدد تأمین انرژی از جانب دیگر کشورهایِ منطقه باشد اصرار ورزند.

شاید مهمترین موضوعی که در حال حاضر دستاویز طرح این درخواست مداخله‌جویانه قرار گرفته، پایان مهلتِ معافیت عراق برای واردات برق و گاز از ایران است. چرا که مقاماتِ آمریکایی طی دو سال گذشته (سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸) همواره مترصد فرصتی بوده‌اند تا تمامیِ راه‌های درآمدی ایران را مسدود کنند و به ویژه از تبادلات اقتصادی میان ایران و عراق که از جمله تبادلاتِ بسیار پرسود برای دو کشور است جلوگیری نمایند. ولیکن به دلیلِ نیازهای شدید عراق به برق و گاز، و امکان‌ناپذیر بودن تأمین این انرژی از دیگر کشورهای منطقه، همیشه موانعی جدی در راه این خواسته آمریکایی‌ها قرار داشته است. موانعی که به نظر می‌رسد در حال حاضر نیز همچنان مانع از انعقاد قراردادهای گازی و همچنین واردات برق از این کشورها است.

البته در ورای این درخواست مداخله‌جویانه آمریکا، اهداف و مقاصد مهم دیگری نیز قرار دارد که به مناسبات و روابط گسترده میان ایران و عراق بازمی‌گردد. در واقع آمریکایی‌ها همچون گذشته درصدد هستند تا به هر صورت که شده زمینه‌هایِ کاهش این روابطِ گسترده را فراهم کنند و این روند را تا قطعِ کامل روابط و حتی ایجاد خصومت میان دو کشور ادامه دهند؛ امری که به دلایلِ مختلف به هیچ وجه امکانپذیر به نظر نمی‌رسد و بنا به تجارب دو دهه گذشته؛ ناکامی واشنگتن را به طور مسلم در پی دارد. چرا که روابط عراق با ایران در مقایسه با روابطِ این کشور با دیگر کشورها از ابعاد و عمقی برخوردار است که پیوند میان دو کشور را حتی در بدترین شرایط تضمین می‌کند.

در عین حال همجواریِ ایران و عراق سبب شده است تا نه تنها امکانِ واردات برق و گاز از ایران به ارزان‌ترین وجه و آسانترین روش صورت بگیرد بلکه به دلیل هزینه‌هایِ اندک حمل و نقل، دیگر تبادلاتِ اقتصادی نیز با صرفه‌ترین معاملاتِ اقتصادی برای دو کشور محسوب می‌شوند. البته در خصوصِ انرژی گاز و برق، موضوعاتِ مهم دیگری از جمله ارکان روابطِ دو کشور در این دو زمینه است که اصلی‌ترینِ آن‌ها ظرفیت‌ها و توانمندی‌های قابل ملاحظه ایران در تولید و صدور این دو انرژی است. این درحالی است که هیچیک از دیگر کشورهایِ منطقه در حال حاضر از چنین توانمندی و ظرفیتی برخوردار نیستند و برای رسیدن به قابلیت‌هایِ لازم صادراتی به عراق قاعدتاً باید طرح‌های گسترده و پرهزینه‌ای را به اجرا درآورند.

همچنین باید توجه داشت که هم مردم و هم دولت عراق در رابطه با انعقاد قراردادهای اقتصادی با دیگر کشورهایِ منطقه اطمینان لازم را ندارند و برایِ اسناد امضاء شده کشورهای دیگر اعتباری قائل نیستند. لذا درخواست مقامات واشنگتن قاعدتاً در عراق هیچ زمینه‌ای برای پذیرش ندارد. روشن است که مقامات آمریکا خود نیز واقف هستند که این درخواستِ آن‌ها با پاسخ منفیِ دولت و ملت عراق مواجه خواهد شد و طرح آن در چنینِ شرایطی عمدتاً برای جدی نشان دادن دولتِ واشنگتن در اعمالِ سیاست‌هایِ تحریمی علیه ایران صورت گرفته است. به عبارت دیگر مقامات ایالات متحده آمریکا با طرح این درخواستِ غیرقابل اجرا به متحدان منطقه‌ای‌شان این امیدواری را می‌دهند که آن‌ها از اجرای تحریم‌های همه جانبه علیه ایران منصرف نشده‌اند و وعده‌هایشان به سرکردگان سعودی و همچنین رژیم صهیونیستی همچنان در دستور کارِ سیاست‌هایِ منطقه‌ای واشنگتن قرار دارد. مقاماتِ آمریکا خود شاهده بوده‌اند که مجموعه اقداماتِ علنی و سری آن‌ها در به راه انداختن حرکت‌های ضدایرانی در عراق نه تنها با شکست‌هایِ جدی روبرو شده بلکه شرایط در عراق را به سمت و سویِ اخراج نیروهای نظامی آمریکا از این کشور سوق داده است.

بدیهی است که برای واشنگتن بسیار خفت‌آور است، در حالی ناگزیر به خروج از عراق شود که این کشور به سمت و سویِ استحکام پیوندهایش با کشورهایِ محور مقاومت به پیش می‌رود و علاوه بر استحکام بخشیدن به روابط خود با ایران، زمینه‌هایِ گسترش روابط با سوریه؛ از دیگر اعضایِ اصلی محور مقاومت را نیز به سرعت فراهم می‌سازد.

منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی

توضیح:

«گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»