زمینه‌های همکاری اقتصادی ایران و کشورهای حوزۀ مقاومت
«جعفر قنادباشی»، کارشناس مسائل غرب آسیا اظهار داشت: «در برخی از رسانه‌های مخالف این‌گونه القا شده است که سه کشور سوریه، عراق و لبنان فاقد توانمندی‌های لازم برای همکاری‌های اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران هستند و همچنین اندک ظرفیت‌ها و قابلیت‌های تجاری‌شان را نیز در اختیار دیگر کشورها چون ترکیه و عربستان گذاشته‌اند، اما آمارها و برآوردها کاملاً متفاوت است.»
وی در توضیح اینکه این سه کشور محور مقاومت ظرفیت‌های لازم اقتصادی را دارند که حتی کشورهای دیگر را نیز به این منطقه کشانده است، گفت: «نشانۀ روشن این ظرفیت‌های اقتصادی، تمایلی است که کشورهای صنعتی و نیمه صنعتی برای حضور اقتصادی در عراق از خود بروز می‌دهند؛ همچنین در تشریح برخی از اقدامات سیاسی و نظامی کشورهای دیگر در سوریه، عراق و لبنان به این نتیجه می‌رسیم که آن کشورها چیزی جز اهداف اقتصادی بلند مدت و میان مدت را دنبال نمی‌کنند.» وی افزود: «لذا تمایل کشورهای صنعتی و نیمه صنعتی برای حضور در عراق بیانگر ظرفیت‌های مناسب این کشور برای سرمایه‌گذاری خارجی است.»
قنادباشی ضمن بیان این نکته که عراق از نظر ذخایر نفتی در رتبۀ دوم یا سوم کشورهای منطقۀ غرب آسیا قرار دارد، در مورد سوریه نیز گفت این کشور با برخورداری از چاه‌های نفت در شمال، توانمندی فراوانی برای بازیگری در ردیف کشورهای صادرکننده نفت را دارد. کارشناس مسائل غرب آسیا در خصوص همکاری‌های اقتصادی ایران با این سه کشور به خصوص عراق تأکید کرد: «چنانچه به بررسی آمارهای موجود بپردازیم این مسئله که عراق در حال حاضر در مقایسه با ۱۵ کشور همسایه (با احتساب کشورهای جنوب حاشیۀ خلیج‌فارس) بیشترین مراودات اقتصادی را با ایران دارد و از نظر پذیرش کالاهای صادراتی در صدر تمامی کشورهای جهان قرار دارد واقعیتی است که می‌تواند روند رو به رشد این همکاری‌ها را به خوبی ترسیم کند.»
قنادباشی در ادامه به ضرورت سرمایه‌گذاری و حضور مقدماتی در عراق برای گسترش همکاری‌های اقتصادی در آینده پرداخت و گفت: «به طور مثال ژاپنی‌ها برای تداوم حضور در عراق، ساختن چند شهرک در اطراف بصره را پذیرفته‌اند تا مقدمه‌ای برای ورودشان به عراق باشد. در عین حال عربستان برای حضور در عراق اقدام به ساختن ورزشگاه در برخی شهرهای این کشور کرده است. لذا صادرات گاز و برق از طرف ایران به عراق می‌تواند فرصت‌های لازم برای حضور ایران در عراق را تضمین کند و برگ برنده‌ای برای کشورمان باشد.» وی ادامه داد: «عراق بعد از گذشت ۲۰ سال و گذار از دوران جنگ، امروز وارد دوران بازسازی شده است و در همۀ عرصه‌های زیرساختی نیاز شدیدی برای فراهم کردن مقدمات و امکانات نوسازی و بازسازی دارد.»
به گفتۀ این کارشناس، در واقع عراق به محصولاتی نیاز دارد که ایران در عرصۀ تولید آن‌ها به خودکفایی رسیده و می‌تواند آن‌ها را به عراق صادر کند. قنادباشی به مناسبات اقتصادی ایران و سوریه هم پرداخت و گفت: «در خصوص سوریه نیز وضعیت به همین صورت است یعنی این کشور نیز یک جنگ داخلی را طی کرده، زیرساخت‌هایش تخریب شده و اکنون وارد دوره بازسازی شده است. لذا هم عراق و هم سوریه نیازمند کالاهایی هستند که تولید آن‌ها در ایران به مرحله قابل قبول و صادرات رسیده است.» کارشناس مسائل غرب آسیا معتقد است ظرفیت دیگری که در رابطه با این کشورها حائز اهمیت است نرخ پایین حمل و نقل و بیمه‌های مربوط به اقدامات تجاری است. قنادباشی در این باره توضیح داد: «در چنین شرایطی می‌توان به خوبی یک برنامه و راهبرد دقیق را برای همکاری‌های اقتصادی آینده تعیین کرد که شاید مهم‌ترین اقدام برداشتن موانع بر سر راه این همکاری‌ها باشد.»
وی از جمله این موانع را مربوط به ساختارهای اقتصادی و اداری در ایران دانست و افزود: «به طور مثال می‌توان به میدان ندادن به بخش خصوصی و اهمال‌ورزی این بخش در همکاری‌های اقتصادی با این چند کشور اشاره کرد. البته بخشی از این اهمال ورزی‌ها هم به عدم اطلاع بخش خصوصی از این قابلیت‌ها و آشنا نبودن با نیازهای عراق، سوریه و لبنان مربوط می‌شود.» قنادباشی همچنین گفت که یکی دیگر از امتیازات تجارت ایران با این کشورها، پایین بودن نرخ کالاها به دلیل پایین بودن نرخ کرایه، بیمه و کاهش ارزش پول ملی ایران است که صادرات را روان کرده است.
این کارشناس دربارۀ تأثیر تحریم‌های آمریکا بر مراودات تجاری ایران با همسایگانش نیز توضیح داد: «اگرچه تحریم‌ها در مورد همسایگان ایران شامل ترکیه، پاکستان، افغانستان و عراق تأثیرات قابل توجهی نداشته است ولیکن به هر ترتیب موانعی را در راه گسترش همکاری‌ها و انتقال بهای کالاها به وجود آورده است.» وی با اشاره به ایجاد معاونت اقتصادی در وزارت خارجه و فعال کردن سفارتخانه‌های ایران در این سه کشور گفت: «این اقدامات، گام‌های مهمی برای ورود به فصل تازه‌ای از همکاری‌های گسترده با دمشق، بغداد و بیروت به شمار می‌رود. همچنین در رفت و آمدهای اخیر مقامات سه کشور پیوسته بر ضرورت بهره‌برداری از ظرفیت‌های اقتصادی تأکید شده و در برخی از دیدارها سخن از تدوین و تکمیل سند جامع همکاری‌ها میان این کشورها با ایران نیز به میان آمده که راهبردهایی مبتنی بر تجارب گذشته و قابلیت‌های آینده در این سندها درج شده است.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :