کاهش قیمت نفت و افول نظامی‌گری در منطقه
دکتر «عطا بهرامی»، تحلیل‌گر مسائل اقتصاد سیاسی با بیان اینکه برایِ تحلیل آثار کاهش بهای نفت بر کشورهایِ عربی باید شرایط عربستان را جدای از دیگر کشورهایِ کوچک حاشیه خلیج فارس بررسی کرد، اظهارکرد: «کشورهای کوچک حاشیه خلیج فارس به دلیل جمعیتِ اندک‌شان هزینه چندانی ندارند و با صدها میلیارد دلار درآمد نفتی، این کاهش قیمت چندان ضربه‌ای به آن‌ها نمی‌زند.»
وی درباره شرایط عربستان در پی کاهش بهای نفت نیز گفت: «عربستان حدود ۲۰ میلیون نفر جمعیت دارد و هزینه‌های زیادی هم برایِ قدرت نمایی در منطقه انجام می‌دهد. عربستان به شدت دچار کسری بودجه خواهد شد و بازارهای مالی‌اش تحتِ تأثیر قرار خواهد گرفت، همان طور که امروز هم شاهد بروز آثار این کسری بودجه هستیم. از طرفی تقریباً تامین‌کننده مالی اصلیِ جنگ‌های نیابتی در منطقه، همین کشورهایِ حاشیه خلیج فارس و به خصوص عربستان هستند.»
امکان بروز ناآرامی‌های اجتماعی در عربستان
دکتر بهرامی با بیان اینکه کشورهایِ عربی و به ویژه عربستان با کاهشِ بودجه‌شان توان خرید سلاح زیادی را نخواهند داشت، تأکید کرد: «کسری بودجه عربستان در حال نزدیک شدن به ۲۰ درصد است. حتی در این کشور امکان بروز ناآرامی‌های اجتماعی هم وجود دارد، چرا که عربستان نیاز زیادی به بودجه نفت دارد؛ آن‌ها به سبک زندگی و مخارجی عادت کرده و پروژه‌های زیادی را پیش برده بودند که همه آن‌ها مختل می‌شود. بنابراین ارتباطِ آمریکایی‌ها با کشورهای عربی هم مختل می‌شود و این نمایش لوکسِ بی‌محتوایی که تقریباً در این چند دهه داشتند عملاً به هم می‌ریزد.» این تحلیل‌گر مسائل اقتصاد سیاسی کاهش بهای نفت را در چینشِ قدرت در منطقه حائز اهمیت دانست و افزود: «آمریکایی‌ها در دهه‌های اخیر نمی‌توانستند هزینه جنگ‌های نیابتی‌شان را به طور شفاف بیان کنند و در کنگره برای آن‌ها بودجه بگیرند. در واقع سیستم داخلی آمریکا چندان اجازه نمی‌دهد که مثلاً صدها میلیارد دلار در سوریه هزینه کنند و زیر بار چنین هزینه‌ای نمی‌رود. به همین دلیل آن‌ها با دخالت در سوریه، شمال آفریقا و لیبی این مخارج را به دست می‌آوردند. در واقع خزانه غیر رسمی آمریکایی‌ها، خزانه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بود.»
دکتر بهرامی با بیان اینکه این شیوه تأمین مالی با کاهش قیمت نفت عملاً قطع می‌شود، ادامه داد: «کشورهای عربی خود دچار کسری بودجه هستند و نمی‌توانند چنین هزینه‌هایی داشته باشند، بنابراین توانِ اثرگذاری آمریکا کمتر می‌شود. ضمن اینکه هزینه تمام شده تولید نفتِ شیل آمریکا که بالای ۴۵ دلار است و نیمی از نفتِ این کشور را تشکیل می‌دهد، مقرون به صرفه نیست و در شرایط فعلی عملاً از بازار خارج شده است. بقیه نفت آمریکا هم هزینه استخراج بالایی دارد؛ البته نه به اندازه نفت شیل. به همین خاطر آن‌ها تحت فشار قرار می‌گیرند و جبهه‌ای که خود آمریکایی‌ها در سیاستِ جهانی و غرب آسیا رهبری می‌کردند، عملاً ضعیف می‌شود.»
وی توضیح داد: «آمریکایی‌ها که در ۱۵ سال گذشته، روزی ۱۰ میلیون بشکه نفت وارد می‌کردند، اواخر سال گذشته صادر کننده نفت شده بودند؛ اما با این تغییرِ قیمت، نمی‌توانند استقلال انرژی داشته باشند. آن‌ها که با قطعِ خرید نفت از ونزوئلا این کشور را در فشارِ بودجه‌ای گذاشته بودند، مجبور می‌شوند در مقابلِ ونزوئلا تغییر مواضعی بدهند. ضمن اینکه وابستگی‌شان به عربستان برمی‌گردد و توان اثرگذاری آمریکا بر عربستان کاهش پیدا می‌کند. عربستان در دوگانه ضرر به دلیلِ کاهش تولید نفت و جلب حمایت آمریکا، ترجیح داد حمایتِ آمریکا را داشته باشد و طوری نباشد که آمریکا احساس کند عربستان بی‌نیاز است.
سیاست انرژی روسیه
این کارشناس اقتصاد سیاسی با بیان اینکه به نظر می‌رسد بهای نفت تا دو یا سه سال آینده (سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳) تا حدود ۳۰ یا ۳۵ دلار باقی می‌ماند، اضافه کرد: «شاید این رقم به ۲۰ دلار نرسد و بالاتر هم برود، اما چندان بالا نخواهد رفت. سیاستِ انرژی روسیه این است که قیمت نفت پایین‌تر بیاید. آن‌ها وقتی دیدند که با کاهشِ نفت آسیب می‌بینند، اما آسیب بیشتری به آمریکا می‌زنند ترجیح دادند این اتفاق بیفتد. از طرفی می‌بینند عربستان در غرب آسیا کمتر می‌تواند تحرک داشته باشد و صنعت آمریکا به شدت آسیب می‌بیند و دوباره به صنعتِ انرژی جهان وابسته می‌شوند؛ از این جهت ضررهایش برایِ روسیه کمتر از دیگر رقیبانش است.»
کاهش امکان مداخلات خارجی کشورهای عربی و آمریکا در سوریه
وی گفت: «آن‌ها دیگر به راحتی نمی‌توانند میلیاردها دلار در سوریه هزینه کنند، موشکِ استینگر بفرستند؛ صدها هزار تروریست را هفت سال تأمین کنند. این ارقام شوخی نیست! از زمانی که سوریه مناطق زیادی را از اشغال تروریست‌ها آزاد کرد و آن‌ها را عقب راند همه تصور می‌کردند که قیمت دلار در سوریه ارزان‌تر شود، اما گران‌تر شد! تازه همه فهمیدند که عربستان و کشورهای عربی چه دلارهایی را در سوریه خرج می‌کردند و حال که دیگر نمی‌تواند به این مناطق بیایند نرخ برابری دلار از ۵۵۰ لیر به ۱۲۰۰ لیر رسید.
اختلال در تأمین مالی تروریسم در منطقه
دکتر بهرامی با بیان اینکه این مسائل نشان داد چه هزینه سنگینی در حال پرداخت بوده است، ادامه داد: «با کاهش قیمت نفت تأمین مالی تروریسم در این کشورها مختل می‌شود و به راحتی نمی‌توان این مخارج را جلو برد. ضمن اینکه عربستانی‌ها در جنگ یمن هم در حال هزینه کردن هستند و دیگر نمی‌توانند در یک نقطه ده‌ها بمب گران قیمت بریزند. در مجموع آرامشِ بیشتری برای غرب آسیا با کاهش قیمت نفت پیش‌بینی می‌شود.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح:
«گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :