تحلیلی بر تصمیمات نشست جی ۷ و دور زدن محاصره اوکراین برای انتقال غلات

مرتضی مکی کارشناس مسائل اروپا با اشاره به برگزاری نشست وزرای خارجه جی ۷ و بیانیه پایانی این نشست، خاطرنشان کرد: وزرای خارجه در این نشست متعهد شدند انزوای اقتصادی و سیاسی روسیه را تقویت کرده و با دور زدن محاصره اوکراین، ۲۵ میلیون تن غله‌ای که در بنادر این کشور مانده را آزاد کنند. به نظر می‌رسد با طولانی شدن زمان جنگ، دو طرف تلاش می‌کنند از تمام ابزارهایی که در اختیار دارند برای اعمال فشار و خنثی سازی سیاست‌های طرف مقابلشان بهره‌برداری کنند.

سوءاستفاده از نیازهای اساسی انسانی در جنگ اوکراین

وی به چالش‌هایی که با جنگ اوکراین درخصوص کمبود غلات و روغن خصوصاً در کشورهای اروپایی ایجاد شده و افزایش قیمت این کالاها را همراه داشته است، اشاره کرد و افزود: روسیه تاکنون تلاش کرده، از ابزارهای انرژی و غذا نیز حداکثر بهره‌برداری را در جهت اعمال فشار به کشورهای غربی و کاهش سیاست‌های تحریمی آن‌ها داشته باشد. در این جنگ هر دوطرف به استفاده ابزاری از نیازهای اساسی انسانی روی آورده‌اند و غرب نیز می‌کوشد با اعمال شدیدترین تحریم‌ها علیه روسیه، هر چه بیشتر از فرصتی که در جهت مهار این کشور ایجاد شده برای تاثیرگذاری بر سیاستهای منطقه‌ای آن استفاده کند.

این کارشناس مسائل اروپا ادامه داد: وزیر خارجه آلمان عنوان کرد که روسیه دست به «جنگ گندم» علیه کشورهای غربی زده و آگاهانه در تلاش است تا جنگ اوکراین را در جهان به ویژه در آفریقا گسترش دهد و از این طریق اتحاد بین‌المللی را تضعیف کند. وزرای خارجه هفت کشور، تاکید کرده‌اند که جنگ اوکراین، یکی از شدیدترین بحران‌های غذایی و انرژی در تاریخ معاصر را ایجاد کرده است.

تلاش کشورهای غربی برای استفاده از افکارعمومی کشورهای آسیایی و آفریقایی

مکی با اشاره به تلاش کشورهای غربی برای استفاده از افکارعمومی کشورهای آسیایی و آفریقایی برای همراهی با سیاست‌های ضد روسی غرب، گفت: بحران غذایی اکنون بر جهان سایه افکنده و تولید و تجارت موادغذایی تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله؛ خشکسالی و تغییرات آب وهوایی، کمبود کود شیمیایی، گرانی نفت و جنگ اوکراین مختل شده است. در این شرایط، کشورهایی که در معرض تهدید بیشتری از تبعات بحران اوکراین، خصوصاً در موضوع تامین غله از طریق این کشور بودند، عموماً کشورهای فقیر آفریقایی و خصوصاً آسیایی هستند.

این تحلیلگر مسائل اروپا افزود: در این شرایط، دولت‌های اروپایی نیز برای اینکه بتوانند رفتارهای خود علیه روسیه را به لحاظ اخلاقی و انسانی توجیه کنند سعی می‌کنند نشان دهند تلاششان در جهت کم کردن تبعات بحران اوکراین، خصوصاً نسبت به کشورهای آفریقایی است که به غلات اوکراین و روسیه وابسته هستند.

وی با بیان اینکه روسیه تاکنون در عرصه میدانی نتوانسته به اهدافی که مدنظر داشته برسد و اکنون تلاشش این است که راه‌های دسترسی اوکراین به دریای شمال را ببندد، تصریح کرد: مسیر دریای شمال، عمده‌ترین مسیر صادرات غله اوکراین به جهان است و بنادر این ناحیه عموماً برای همین موضوع تعبیه شدند. روس‌ها توانسته‌اند در کنترل این بنادر موفقیت‌هایی به دست بیاورند و اگر بتوانند در «اودسا» به اهداف خود دست یابند، قطعاً کنترل صادرات غله نیز در دست روسیه خواهد افتاد.

مکی درخصوص تلاش روسیه برای تحمیل شرایط خود به کشورهای غربی به واسطه نگرانی‌ها نسبت به کمبود غله در جهان، توضیح داد: پوتین اعلام کرده تولید امسال روسیه در مجموع به ۸۷ میلیون تن خواهد رسید و وزیر خارجه اوکراین نیز ادعا کرده روسیه با مصادره گندم تولید اوکراین، به این رقم رسیده است.

به گفته این کارشناس مسائل اروپا، گرچه مسئله این خواهد بود که روسیه با وجود این تحریم‌ها، با چه سازوکاری می‌خواهد این غلات و همچنین ۲۵ میلیون غلات آماده صادرات اوکراین را صادر کند، اما به نظر می‌رسد ابزار انرژی و غله، برای روس‌ها از اهمیت زیادی برخوردار شده و آنها به دنبال این هستند که به واسطه این نیاز جهانی، تحریم‌ها علیه خود را بشکنند. غربی‌ها نیز در واقع تلاش می‌کنند این ابزار را خنثی کنند.

مکی اضافه کرد: وقتی روس‌ها نتوانسته‌اند از طرق نظامی به اهداف خود برسند تلاش می‌کنند هزینه‌های جنگ اوکراین را برای دولت‌های اروپایی افزایش دهند و این افزایش هزینه‌ها می‌تواند موجب شود فشارها و اعتراض‌ها به دولت‌های اروپایی با توجه به افزایش تورم و کاهش امکانات برای مردم اروپایی اهمیت بیشتری پیدا کند. قطعاً هر میزان جنگ طول بکشد برای آن‌ها هم هزینه‌های بیشتری خواهد داشت.

وی با بیان اینکه کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند تا با بهره‌گیری از افکار عمومی و همراه کردن کشورهای آسیایی و آفریقایی، از تاثیر ابزار غذا که روسیه به کار گرفته بکاهند، گفت: علاوه بر آن، با اینکه دولت‌های اروپایی تاکنون توانسته‌اند تا حد زیادی افکارعمومی شان را در برابر کمبود انرژی و برخی کالاها توجیه کنند و آن را به گردن سیاست‌های روسیه در اوکراین بیندازند، اما در بلندمدت قطعاً این افزایش رکود و تورم در کشورهای اروپایی مخالفت‌های بیشتری به دنبال خواهد داشت.

مکی ادامه داد: در روزهای آینده شاهد انتخابات پارلمانی در فرانسه خواهیم بود و چپ افراطی فرانسه شانس زیادی در کسب کرسی‌های پارلمان دارد، این چالش مهمی برای دولت این کشور است. دولت‌های دیگر کشورهای اروپایی نیز در وضعیت متزلزلی قرار دارند. ضمن اینکه مردم کشورهای اروپایی نیز تاب آوری محدودی در برابر تورم دارند. وقتی تورم چشم انداز روشنی نداشته باشد، شاید روس‌ها امیدوار باشند که اروپایی‌ها ناچار شوند تعدیلی در سیاست‌های خود ایجاد کنند.

این تحلیلگر مسائل اروپا در عین حال گفت: اما به نظر می‌رسد اروپا حداکثر استفاده خود را در جهت مهار روسیه، تضعیف این کشور و کاهش اثرگذاری سیاست‌های آن خصوصاً در برابر کشورهای اروپایی خواهند کرد و تاکنون نیز موفق شده‌اند بخشی از نیازهای انرژی را از راه‌های دیگری تامین کنند.

منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی

توضیح: «گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»