سناریوهای آمریکا برایِ تمدید تحریم تسلیحاتی ایران
دکتر «ابوذر گوهری مقدم»، تحلیلگر تحولات بین‌الملل با بیان اینکه آمریکایی‌ها برایِ جلوگیری از لغو و تعلیق تحریم‌های تسلیحاتیِ جمهوری اسلامی که بر اساسِ توافق برجام در چند ماه آینده (مهر ماه سال ۱۳۹۹) اتفاق خواهد افتاد، چند سناریو را در دستور کار قرار داده‌اند، خاطرنشان کرد: «اولین سناریوی آن‌ها که به لحاظ سیاسی، دیپلماسی و رسانه‌ای هم آن را تعقیب می‌کنند، بحثِ تصویب قطعنامه‌ای جدید در شورای امنیت سازمان ملل است که بتوانند بر اساس آن تحریم‌هایی را که تعلیق خواهد شد، مجدداً اعمال کنند.»
وی مخالفتِ احتمالی کشورهایی مانند روسیه و چین را چالشی در مسیرِ این سناریوی آمریکایی‌ها عنوان کرد و افزود: «این کشورها احتمالاً قطعنامه آمریکایی‌ها را وتو خواهند کرد. در روزهای اخیر هم که آمریکایی‌ها پیش‌نویس را به چند کشور داده‌اند، مقامات روسیه دستکم واکنش منفی نسبت به آن داشته‌اند؛ بنابراین به نظر می‌رسد این سناریویِ مدنظر آمریکایی‌ها محقق نشود.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه آمریکایی‌ها گزینه استفاده از مکانیسم ماشه را هم دنبال می‌کنند که البته راهِ دشوارتری است، گفت: «مشکلی که در این مسیر وجود دارد این است که به دلیل خروج رسمی آن‌ها از برجام، توسل به آن به لحاظِ حقوقی میسر نیست. اکثر کشورها ازجمله اروپایی‌ها هم با این گزینه مخالف هستند و معتقدند آمریکا نمی‌تواند به برجام استناد کند.»
دکتر گوهری مقدم به امکانِ بهره‌گیری از حضورِ متحدان آمریکا در برجام برای فعال کردن مکانیسم ماشه از طریق آن‌ها اشاره کرد و افزود: «به نظر می‌رسد دستکم در شرایط فعلی، کشورهای اروپایی هم چندان همراهی با ترامپ نداشته باشند.» وی در رابطه با امکانِ همراهی چین و روسیه با قطعنامه پیشنهادی آمریکا با هدف فعال نشدن مکانیسم ماشه، گفت: «از رفتار روسیه و چین حداقل در روزهایِ اخیر این نوع همراهی با آمریکا استنباط نمی‌شود. با این سناریو عملاً برجام کاملاً از بین خواهد رفت، چرا که یک قطعنامه جدیدی ایجاد شده و دیگر هیچ دلیلی برایِ پایبندی ایران به هیچیک از بندهای برجام وجود ندارد و می‌توان رسماً پایان برجام را اعلام کرد.»
فشار آمریکا به آژانس بین‌المللی هسته‌ای برای پرونده سازیِ جدید علیه ایران
این تحلیلگر تحولات بین‌الملل، پرونده‌سازی مجدد علیه برنامه هسته‌ای ایران از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای حکام را گزینه محتمل‌تری دانست و ادامه داد: «ظاهراً در گزارش اخیری که به شکل محرمانه منتشر شده است، آمریکایی‌ها با فشاری که به دبیر کل آژانس آورده‌اند، دو نکته ابهام‌آمیز و منفی را در گزارش گنجانده‌اند. آن‌ها به دنبال ایجاد فشار سیاسی و دیپلماتیک علیه جمهوری اسلامی هستند تا بتوانند در صورتِ امکان مستقیماً با این مکانیسم پرونده را به شورای امنیت ارجاع دهند.»
دکتر گوهری مقدم درعین حال تأکید کرد: «صرف‌نظر از همه این مسائل، باید توجه کنیم که آمریکایی‌ها ابزارهای تحریمی خود را در حوزه‌های مختلف از طریقِ قوانین متعدد اعمال کرده‌اند. آن‌ها تحریم‌های یکجانبه‌ای را علیه بخش‌های تسلیحاتی ایران ذیل قوانینی مانند کاتسا اعمال کرده‌اند؛ بنابراین در عمل تفاوت چندانی نخواهد کرد. شرکت‌های فروش تسلیحات کشورهای مختلفی که احتمالاً می‌خواهند با ما کار کنند، مشمول آن تحریم‌های آمریکا هستند.»
آمریکا در پی ایجاد مشروعیت تحریمی
وی ادامه داد: «آمریکاها به دنبال ایجاد یک اجماع جهانی و مشروعیت تحریمی هستند و می‌خواهند در عمل تحریمی که وضع می‌کنند، جنبه جهانی پیدا کند و از جنبه انفرادی و یکجانبه خارج شود؛ بنابراین بر بازگشت تحریم‌ها تأکید دارند.» این استاد دانشگاه در خصوص مواردی که ایران باید در مسیرِ مقابله با اقدامات اخیر آمریکا مدنظر قرار دهد، گفت: «آمریکایی‌ها در مجموع به دنبال این هستند که محاسبات ایران را در رابطه با روابطش با آمریکا تغییر دهند و خواهانِ افزایش هزینه مقاومت ایران هستند. آن‌ها تلاش می‌کنند از طریقِ حتی تهدید احتمالی به گزینه نظامی، محاسبات ایران را تغییر دهند. شاهد رفتار متناقض آمریکایی‌ها در چند هفته اخیر هستیم. از یک سو تهدید نظامی آمریکایی‌ها در مورد خلیج‌فارس را توسطِ «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور تروریست آمریکا در چند هفته گذشته داشتیم و در هفته اخیر (هفته سوم خرداد ماه سال ۱۳۹۹) نیز پیام مذاکره را مطرح کردند.»
وی با بیان اینکه آمریکا بازیِ دوگانه‌ای را انجام می‌دهد و هدفش مخاطب قرار دادن و همراه سازیِ افکار عمومیِ داخل کشور است، افزود: «ما باید به شکل اصولی از سیاستِ مقاومت فعال خود کوتاه نیاییم و از طرق سیاسی در تبیین و محکومیت اقدامات و تحریم‌های یکجانبه آمریکا هم اقدام کنیم. در حوزه میدانی در مناطقی که حوزه نفوذ منطقه‌ای ایران است، علائمِ ضعفی مخابره نکنیم، چراکه آمریکایی‌ها تصور می‌کنند به دلیل تبعات اقتصادی ناشی از شیوعِ بیماری کرونا در کشور احتمالاً زمان مناسبی است که با ایران از سرِ موضع ضعف مذاکره‌ای داشته باشند و یا سیاستشان را تثبیت کنند.»
دکتر گوهری مقدم گفت: «این محاسبه آمریکایی‌ها باید از طریق اقدامات فعال و مقاومت در منطقه و فعالیت دیپلماتیک در سطحِ بین‌المللی و با افزایش کارآمدی در سطح داخلی و تقویت توان اقتصادی کشور تغییر کند تا شاهد این اقدامات تهدیدآمیز و یا لفاظی‌ها علیه ایران نباشیم و بتوانیم مانع سیاست‌های آن‌ها برای اجماع‌سازی علیه ایران در سطحِ نظام بین‌الملل شویم.» این استاد روابط بین‌الملل تأکید کرد: «با عدم پایبندی ایران به برجام و فروپاشی کامل آن، آن‌ها که ضرر می‌کنند قطعاً کشورهای غربی و حتی روسیه و چین خواهند بود. به نظر می‌آید آن‌ها چندان مایل نباشند در این مسیر گام بردارند. حتی اروپایی‌ها هم حداقل نمی‌خواهند پوسته برجام فروبپاشد.»
وی همچنین برخی از اقداماتِ تحریک‌کننده آمریکا در شرایط فعلی را با هدف تشدید اقدامات خروج ایران از برجام ارزیابی کرد تا به واسطه آن‌ها برای قطعنامه تحریمی جدید مستندسازی صورت گرفته باشد و گفت: «ما باید منافع خود را مدنظر داشته باشیم. اگر از نتیجه لغو تحریم‌ها منتفع نشویم، حتماً باید در سیاست‌های برجامی خود بازنگری کنیم.»
منبع تحلیل: شورای راهبردی روابط خارجی
توضیح:
«گزارشات و تحلیل‌های راهبردی ارائه شده از منابع معتبر داخلی و خارجی صرفاً برای آشنایی و تنویر افکار نخبگان و مدیران راهبردی کشور با تحلیل‌های راهبردی روزآمد بوده و لزوماً منطبق با دیدگاه‌ها و نظرات دانشگاه عالی دفاع ملی نمی‌باشد.»
نظر شما :